agiolotàre , vrb: agiorotare,
axolotare,
azolotare Definizione
murigare e bulugiare, avolotare sa cosa, mòvere a meda, pònnere avolotu
Sinonimi e contrari
atrepillai,
scambillai,
stragamullai,
studugai,
trumbugliai
| ctr.
asseliai,
apasigare
Frasi
nos sunt agiorotendhe totu sas abbas ◊ su cúrrere de su riu agiolotaiat sas abbas isbatèndhelas dai pedra in pedra
2.
cantu chi ses agiorotendhe, bae a fàghere su chi ti apo nadu! ◊ est agiolotadu che undha ◊ unu gherreri no si podiat azolotare in cara de sa zente e in cara de sa mama at agguantadu a su prantu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
remuer,
troubler,
agiter
Inglese
to make sluggish,
to paddle,
to shake
Spagnolo
enturbiar,
alborotar
Italiano
diguazzare,
intorbidire,
agitare
Tedesco
trüben.
assachitài , vrb: assachitari,
atzachitai Definizione
mòvere su sacu po dhu prènnere méngius, ponendhodhoe cosa, mòvere che sacu, camminare unu pagu a iscutuladura; iscutulare, mòvere a cropu, fintzes betare o iscúdere a terra
Sinonimi e contrari
ascioculare,
assaconare,
assucare,
ghirghidhare,
insaculare,
iscotzinare,
iscutuai,
issachedhare,
issucare,
nannigare,
resacare,
sachedhare,
saculare,
saidare,
sciachitai,
sucariare,
tzantziare
Modi di dire
csn:
Frasi
custu cuadhu assachitat s'ómini ◊ est abarrau foras de sentidu de comenti dh'ant assachitau a terra ◊ ge dhoi eus atzachitau pagu, comenti currèt sa màchina!…◊ si assachitat s'istrexu po nci càpiri prus cosa
2.
po fai a biri chi iat cumpréndiu, iat assachitau tres o cuatru bortas s'aforru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere,
sobbalzare
Tedesco
schütteln,
aufspringen.
estremessíri , vrb: stremessiri Definizione
trèmere totu de s'assíchidu
Sinonimi e contrari
atidhidai,
istrementire,
sadhie,
trèmere
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
sursauter
Inglese
to shake
Spagnolo
estremecer
Italiano
sussultare
Tedesco
zusammenfahren.
ghighinàre , vrb Definizione
mòvere a cropu, a iscutuladura; mòvere de una parte a s'àtera o faendho fàere giros a sa cosa; dhu narant fintzes po mòvere is sentidos
Sinonimi e contrari
chindhalare,
sachedhare,
scedassai,
trumuinare
Frasi
ghighinare su chilibru, s'orju in sa canistedha ◊ bidia a mimme etotu ghighinandhe un'ispada che paladinu anticu
2.
su coro, a tzocos gurdos, mi ghíghinat sa carena ◊ s'iscabessu de sa morte tua mi at fertu ghighinandhe sos ratos de su coro
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer,
agiter,
brandir
Inglese
to shake,
to stir,
to brandish
Spagnolo
sacudir,
agitar
Italiano
scuòtere,
agitare,
brandire
Tedesco
schütteln,
schwenken,
schwingen.
innaigài , vrb: innaigare Definizione
indrúchere o abbasciare is naes càrrigas de una mata, tròchere o andhare de un’ala a s’àtera che is naes de is matas
Sinonimi e contrari
allancare,
annaigare,
bantzicare,
iscotzinare,
iscutuai,
saidare,
stontonai,
tambulare,
tòmbere
Frasi
innàigat una mata de pira pro ndhe betare a terra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer,
chanceler
Inglese
to shake,
to stagger
Spagnolo
contonear
Italiano
scuòtere,
barcollare
Tedesco
schütteln,
schwanken.
irghinitàre, irghinitiàre , vrb: irghitinare,
irghitzunare Definizione
iscutulare o iscabbúllere su preugu, iscutulare po che fàere orrúere a terra css. cosa (fintzes in su sensu de s'iscabbúllere de unu); illimpiare su laore
Sinonimi e contrari
ispiogare
/
ischitinare,
ischitzilliare,
iscotzinare,
sachedhare,
saidare,
scotulai
/
ispagiare
2.
pro si l'irghitinare li at dau una bella ispinta e cudhu est falau a terra che pirastru ◊ irghithinàtebbos e ischitatebboche dae su sonnu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere
Tedesco
schütteln.
isconchinàre , vrb: sconchiai Definizione
mòvere sa conca po nàrrere chi una cosa no est deasi, chi unu no est de acórdiu, giare cropos cun sa conca
Sinonimi e contrari
isconchidare,
isconculare,
scorrociai,
tzilibbecare,
tzurumbecare
Frasi
sas betzighedhas si sunt cheghentanne, isconchinanne e a tremuledha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer la tête
Inglese
to shake one's head
Spagnolo
mover la cabeza
Italiano
scrollare il capo
Tedesco
den Kopf schütteln.
iscotzinàre , vrb: iscurtinare,
iscurtzinare,
iscutinare,
iscutzinare Definizione
mòvere sa cosa a cropos o iscúdere coment'e po che dhi fàere orrúere su chi portat atacau; lassare andhare, fintzes bogare, istesiare calecuna cosa o a ccn.; èssere a úrtimos de calecuna cosa, acabbandho
Sinonimi e contrari
acinnicai,
assucare,
innaigai,
ischitinare,
iscutuai,
issucare,
sachedhare,
sucariare,
sutrinnare
/
caciare,
iscabbúllere
/
acabbae
Modi di dire
csn:
i. foza = lassare andhare o pèrdere sa foza; i. fiore = lassare rúere su fiore (chi lassat su frutu seberadu); i. olia, landhe = iscúdiri olia, làndiri; iscutinaresindhe sas manos (de carchi cosa o chistione)= acabbai de si nd'interessai, lassai pèrdiri, no nci pentzai prus (itl. lavarsene le mani)
Frasi
est rutu a terra, si ndhe pesat e si ndhe iscotzinat su prúere ◊ iscútinache sa tiaza fora! ◊ su bentu iscútinat sas àlvures e paret de las chèrrere ispeigare ◊ sas àrbures sunt iscutinendhe fiore, foza ◊ apo iscotzinadu sa chisina
2.
nues gràvidas de abba sunt prontas a iscutzinare pro su sidi de sa terra
3.
los zuto alliados, cussos malafatores, no mi los poto iscutinare! ◊ si che rues in manos de zustíssia za ti l'as a iscutinare gai! ◊ candho si nche iscutzinabat sas umbras malas dae su cherbedhu, tandho torrabat in sèsi
4.
sa figu est iscutinendhe: àteras pagas dies e no che ndhe at prus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer,
gauler,
chabler
Inglese
to beat down,
to shake
Spagnolo
sacudir,
zarandear,
varear
Italiano
scuòtere,
scrollare,
bacchiare
Tedesco
schütteln,
rütteln,
abschlagen.
iscutuài , vrb: iscutulai,
iscutulare,
iscutzulare,
scotulai Definizione
mòvere a cropu sa cosa po che dhi fàere orrúere su chi portat in pitzu (es. àliga); pigare a cropos, iscúdere
Sinonimi e contrari
ghirghidhare,
innaigai,
irghinitare,
isciúdere,
iscotzinare,
issucare,
sachedhare,
saidare,
sucariare
Frasi
si ndh'est pesau addoloriu iscutulàndhesi su ludu dae dossu ◊ tanti no s'intendhet candho s'iscutulat sas iscrapas!…◊ dona crobba, no dh'iscutulis a terra cussa cosa!◊ seus annaos a iscutulare is lintzolas
2.
cussu mi at iscutuau a caróngiu
Etimo
ltn.
*excutulare
Traduzioni
Francese
secouer
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere
Tedesco
schütteln.
sachedhàre , vrb: assachedhare Definizione
mòvere o pigare a iscutuladura, a cropu, a tremidura forte, nau fintzes de unu po s'arrennegu
Sinonimi e contrari
assachitai,
assucare,
ghirghidhare,
irghinitare,
iscutuai,
issucare,
saculare,
saidare,
sansiae,
sucariare
Frasi
apo bidu su bolu de sas columbas, seghendhe s'aera frimma, sachedhendhe sas alas ◊ sa cosa in s'isterzu, segundhu it'est, cheret sachedhada ca afallat e bi ndhe cabet de prus ◊ si sachedhas s'àrbure, sa pira ndhe ruet
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer,
locher
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere
Tedesco
schütteln.
saidàre , vrb Definizione
mòvere de una parte a s'àtera a iscutuladura, a forte; in cobertantza, iscúdere, atripare, fàere ischidare fintzes in sensu morale
Sinonimi e contrari
acinnicai,
assachitai,
innannigare,
irghinitare,
iscotzinare,
iscutuai,
nannigare,
saigare,
sainare,
tzantziare
Frasi
su bentu forte sàidat sas àrbures ◊ su bentu disestradu torraiat tzochedhendhe in sas bentanas, trummentendhe àlvures, saidendhe elva e pelcossendhe su bestiàmine (P.Foragizzu)
2.
si no ti ndh'essis ti sàido sas costas, oe!
3.
no fuo in sónnios e arrabbato che s'àbbile atrivida chi pesat bolu pro saidare sas cusséntzias pasugadas (C.Puddu)
Etimo
ltn.
exagitare
Traduzioni
Francese
secouer
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere
Tedesco
schütteln.
sansiàe, sansiài , vrb: sansiari,
santziai,
santzinai,
tzantzigare Definizione
giare unu movimentu de andhetorra a cosa apicada o fintzes posta in terra ma de pòdere mòvere chentza dificurtade, èssere a su move move, pagu firmu; saidare, mòvere a forte, a iscutuladura a duas bandhas; bogare o fàere intèndhere dinare po pagare
Sinonimi e contrari
bantzicare,
chigliare,
intzainnai,
lachedhare,
sachedhare
/
saidare,
tzannigare
/
pagai
Modi di dire
csn:
santziai su frenu a su cuadhu = mòere su frenu, coment'e pro lu chèrrere abbiare, fàghere andhare e gai; andai sàntzia sàntzia = nadu de traste iscossiminzadu, èssere male frimmu; èssiri sàntzia sàntzia = èssere a su moe moe, coment'e bantzighendhe
Frasi
est totu s'ora santziendi su bartzolu ◊ totu est tremi tremi, is pubas sàntzia sàntzia mi parru in mesu mari (L.Porcedhu)◊ acabbadha de ti santziai, ca mi fais benni gana maba puru! ◊ a su cuadhu dhi sàntziat unu ferru ◊ su barsolu portat is pes atundhaus po dhu sansiari
2.
sàntziat sa mata po ndi arrúiri su frutu ◊ in sa mata is nais funt santziendi ◊ su bentu est santzinendi is gurdonis
3.
chi no sàntziant munera no dhui impérriant, me in su magasinu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
balancer,
secouer
Inglese
to shake,
to swing
Spagnolo
balancear,
sacudir
Italiano
dondolare,
scuòtere
Tedesco
schaukeln,
schütteln.
sciambullài , vrb: isciumbullai,
simbullare,
sumbullai,
sumbullare,
summullai Definizione
fàere sciumbullu, betare apare, pigare a tontonadas, a iscutuladura, mòvere a cropu, su si mòvere cun coidu po fàere faina, avolotu, fàere mòvere
Sinonimi e contrari
abbolojare,
abbuligiai 1,
arrebbulliai,
intruai,
issumbullare,
sachedhare,
streulai,
trumbugliai
/
agiolotare,
atrepillai,
pesai,
istrumbullai,
subuzare*
/
bacanare
Modi di dire
csn:
sciumbullai a chitzi = suguzare, ischidare, pesare chito; sumbullai de sa brenti = tzocos de mata, morigamentu de istentinas; sciumbullai su bestiàmini = essire a morigadorzu, mòere su bestiàmine a pàschere intro de note
Frasi
Coixedha sumbullat totugantu ◊ ant simbullau totu sa vidha cricandhe giovanedhas! ◊ su pastori chi tenit incuru a summullai essit a is duas de noti (F.Lai)◊ cussu commo cheret bènnede a sumbullare su logu!◊ sumbulla sa cedha ca depit pàsciri!
2.
mi ndi apu a èssiri pesada cuatru bortas po ndi dha sciumbullai de su letu ca depiat pigai su postali!…◊ su cantu de su caboni cumbidat sa genti a sciumbullai ◊ a mengianu a chitzi no boint sciumbullai!
Traduzioni
Francese
bouleverser,
secouer
Inglese
to ruffle,
to shake
Spagnolo
desarreglar,
sacudir
Italiano
scompigliare,
scuòtere
Tedesco
in Unordnung bringen,
schütteln.
surrulài , vrb: surrullai Sinonimi e contrari
mòere,
salargiare,
trambuscare,
trumbugliai
Frasi
andu anch'est Arrosica a mi dha surrullai bèni bèni: oi dhi cantu s'alleluja! ◊ custus óminis funt surrullendi sa citadi ◊ nadendu surrullat s'àcua prus a lestru ◊ surrulit is brebeis! ◊ at agatau totu su logu infoxau e surrulau
Traduzioni
Francese
troubler,
bouleverser
Inglese
to shake
Spagnolo
agitar,
revolver
Italiano
agitare,
sconvòlgere
Tedesco
erregen,
verwirren.
sutrinnàre , vrb Definizione
mòvere a iscutuladura, a cropos
Sinonimi e contrari
iscossare 1,
iscotzinare,
iscutuai,
issucare,
sachedhare,
sutronare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir,
zarandear
Italiano
scrollare,
scuòtere
Tedesco
rütteln,
schütteln.
tranchinàre , vrb: trancuinai Definizione
su fàere de cambas de is pipios piticos; su istare sèmpere faendho, girandho, ammungiandho, impreaos in calecuna faina, fintzes atèndhere a ccn.
Sinonimi e contrari
afateriai,
arcobai,
cuntronai,
fainare
/
peleare
Frasi
a su chertu de sa vida sa boghe tua annanghes: ries, apunzas, tranchinas, pianghes (G.Fiori)◊ est sempri trancuinendi, no asséliat mai ◊ su pische est friscu, est movendhe ancora s'irgutolu, tranchinendhe morimori
2.
no ndi podit prus, scerada: totu cussas féminas bècias boint trancuinadas! ◊ no fait prus a dhu trancuinai, cussu pipiu: ariseu no dhu podemu apaxiai, prangendi circhendi sa mama!
Traduzioni
Francese
agiter
Inglese
to wave,
to shake
Spagnolo
patalear,
bregar
Italiano
dimenare,
agitare
Tedesco
schlenkern,
hin- und herbewegen.
trinicàre , vrb: trinigare,
trinnigare Definizione
trèmere, su si trèmere totu, mòvere, su si mòvere a iscutuladura, a tremidura
Sinonimi e contrari
busigare,
sachedhare,
saidare,
tidhiricare,
trèmere,
tremuai
Frasi
mi trinnigaia che foza, de su fritu ◊ mi paret chi mi pungant a puntorzu e mi ndhe trínnigo in totu sa carena ◊ ti trínnigas in s'íntimu ammentendhe sos basos, sas promissas ◊ s'ischideit atriciatrícia de suore, trinnighèndhesi che canna pro unu sónniu feu
2.
sos furfurajos afainaos, trinicandhe sas alas, pariant chene pache ◊ no mi trínnighes! ◊ susuja, rocu e loros asseguras, a unu a unu dogni arminzu aparas e trínnigas s'aradu e totu esploras (P.Casu)◊ su bentu no trínnigat mancu sas fozas
3.
si est trinnighendhe, s'aera est minetendhe tempesta
4.
acumpanzat sos movimentos de sas pedaladas trinnighendhe pagu pagu sa conca a manca e a dresta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trembler,
frissonner,
secouer
Inglese
to tremble,
to shiver,
to shake
Spagnolo
temblar,
estremecerse,
sacudir
Italiano
tremare,
rabbrividire,
scrollare
Tedesco
zittern,
schaudern,
schütteln.